NFT nedir?
(Non Fungible Token)
NFT'nin açılımı nedir?
NFT (non-fungible token), maddi olmayan token kısaltmasıdır. Bu üç harf, birçok kişinin dijital sahiplik kavramını değiştirse de başkaları için kafa karışıklığına ve hayal kırıklığına neden olmaya devam ediyor.
Kısacası, maddi olmayan, ayrı ve çoğaltılamayan anlamları taşırken, token bir blok zincirinde depolanır.
NFT nedir?
NFT'ler, bir medya parçasıyla ilişkili blok zinciri tabanlı dijital sahiplik ve orijinallik kayıtlarıdır. NFT, bir multimedya dosyasından (.gif veya .jpeg gibi) daha fazlasıdır — o medyayla ilişkili geçmiş bilgilerin genel bir kaydıdır. Bu şekilde, NFT’ler, tablonun kendisinden daha çok resmin bir sahiplik belgesine ve orijinallik sertifikasına benzer.
NFT'ler, 20 ABD doları, hisse senetleri veya değer değişikliği olmadan birbirinin yerine geçebilecek diğer birimler gibi maddi varlıklardan farklıdır. 20 ABD doları başka bir 20 ABD doları ile aynı değere sahiptir ve yeni bir tenis topu, değer denkliği değişmeden bir başkasıyla değiştirilebilir. Ancak NFT'ler, her birini benzersiz ve diğer tüm NFT'lerden gerçekten farklı kılan farklı niteliklere sahiptir.
NFT'ler neden önemlidir?
NFT, sahip olma kanıtı olarak işlev görür ve belirli bir blok zinciri adresinin bu öğeye sahip olduğunu matematiksel olarak doğrulamak için kurcalamaya son derece dayanıklı bir yöntem sunar. NFT, aynı zamanda herhangi bir ortamın (resim, belge veya diğer dijital dosya) kökenine kadar izlenebilmesini sağlayan (ve bu nedenle bu tarihten beri değiştirilmediği kanıtlanan) bir orijinallik sertifikası işlevi görür.
NFT'ler hakkında
Müzeye asılan bir sanat eserinin fotoğrafını çekmek, fotoğrafçıyı resmin sahibi yapmaz veya çekilen fotoğrafı orijinal sanat eseri haline getirmez. Bunun farkındayız çünkü küratörler, akademisyenler, koleksiyoncular ve halk arasında hangisinin orijinal, hangisinin kopya ve kimin hak sahibi olduğu konusunda bir fikir birliği bulunur.
Aynı durum NFT'ler için de geçerlidir ve orijinal NFT'yi – sağ tıklanıp kaydedilen kopyasından – özel ve değerli kılan da budur. Ancak NFT'ler, bireylerin orijinalliğini veya sahipliğini doğrulama kararına güvenmek yerine, blok zinciri teknolojisinin fikir birliği oluşturma gücünü kullanır.
Kısacası, NFT'ler sahiplik ve orijinalliği doğrulamak için bir birey veya kuruluşa özel güven yerine nesnel matematiksel kanıtlar kullanır.
Kraken NFT pazarını kullanarak keşfedin, toplayın ve işlem yapın.
Son derece kısa bir NFT tarihi
NFT'ler, kısa süre önce dikkat çekmelerine rağmen blok zinciri teknolojisinin ilk yıllarına dayanır. NFT konsepti, 2012 yılında Colored Coins ile piyasaya sürülmüştür. Bitcoin blok zincirinde saklanan Colored Coins, emlak veya hisse senedi gibi gerçek hayattaki varlıkların sahipliğini temsil etmenin bir yolunu sunuyordu. Yıllar sonra, Dijital sanatçı Kevin McCoy’un “Quantum” – atımlı, çok renkli hipnotik oktagon döngüsü – eseri, Namecoin blok zincirinde mint edildi ve genel anlamda ilk NFT olarak değerlendirilir.
Bitcoin tabanlı karşı taraf platformundaki Rare Pepes gibi koleksiyonların çok popüler olmasıyla Ethereum 2018 yılında, CryptoKitties ve ERC-721 standardı ile NFT’lerin kullanılabilirliğini ileri taşıdı. Bu da, Solana, Polygon ve Tezos gibi diğer akıllı sözleşme özellikli blok zinciri ağlarında NFT'lerin benimsenmesine ve dolaşımına katkıda bulundu.
Günümüzde NFT'ler en yaygın şekilde, dijital sanat ve toplanabilir eserlerin sahipliğini ve orijinalliğini izlemek için kullanılmaktadır. CryptoPunks gibi en eski NFT'lerden bazıları, sahiplik kavramındaki kültürel değişimin ilk anlarından elde edilen yapıtları temsil eder. Hassas finansal belgelerin doğrulanmasından popüler kültür deneyimlerine özel erişime kadar sanat dışındaki diğer yerlerde NFT'ler için merkezi olmayan sahiplik kullanım durumları büyümeye devam etmektedir.
NFT'ler nasıl çalışır?
NFT'ler ve içinde bulundukları blok zinciri ağları, bilgileri güvenli bir şekilde korumak ve paylaşmak için kriptografi ve bilgisayar bilimi konseptleri kullanır. Bunu merkezi gözetim ve doğrulama ihtiyacı olmadan kişiler arasında doğrudan yaparlar.
Bunu zaten biliyorsanız OpenSea ve Rarible gibi NFT pazarlarının teknik farklarının yanı sıra ERC-721 ve ERC-1155 gibi NFT token standartlarını da kapsayan ve Dijital Nadirlik konusunu yeniden tanımlayan Kraken İstihbarat raporunu okumak isteyebilirsiniz.
Ancak blok zincirinize ve NFT eğitim yolculuğunuza yeni başlıyorsanız doğru yerdesiniz.
Blok zincirleri, dağıtılmış bir kullanıcı ağında şifrelenmiş bilgileri paylaşmak için genel-özel anahtar kriptografisi ve hash kullanır. Bu bilgiler, her yeni bloğa önceki bloktan alınan bilgiler dahil edilerek birbirine “zincirlenmiş” “bloklarda” saklanır. Her yeni bloğa önceki bloktan alınan bilgilerin dahil edilmesine yönelik bu yaklaşım, blok zincirinin oluşturulmasına kadar eksiksiz bir denetim takibi yapılmasına olanak tanır. Ayrıca, ağın bir bilgi bloğunun bir şekilde değiştirilip değiştirilmediğinin belirlenmesini kolaylaştırır.
Bu zincirlenmiş bilgi bloklarını tek bir konumda tutmak yerine, blok zincirleri bu bilgilerin kopyalarını, her biri ayrı düğüm olarak adlandırılan bir bilgisayar ağına dağıtır.
Blok zincirleri, ağa bağlı olan ve katılımcı düğümler arasında paylaşılan bilgiler üzerinde anlaşmaya varmak için mutabakat algoritması olarak adlandırılan gelişmiş bir bilgisayar programı kullanır. Bu, blok zincirlerinin şu özellikleri tanımlamalarını sağlar:
Merkeziyetsiz
Blok zincirleri, depoladığı bilgilerin geçerliliği konusunda anlaşma sağlamak için aracı olarak insandan ziyade, ortak bir önceden tanımlanmış kurallar setine güvenir.
Dağıtılmış
Bir blok zincirinde depolanan bilgiler tek bir konumda değil, aynı geçmiş veri kopyasını paylaşan bir bilgisayar ağında saklanır.
Değişmez
Bir blok zincirinde tutulan bilgiler değiştirilemez, yalnızca üzerine eklenebilir ve bu da herkes için eksiksiz ve son derece kurcalamaya dayanıklı bir gerçeklik kaynağı sağlar.
Ayrıntılı bir genel bakış için Kraken Öğrenim Merkezi’ndeki Blok Zinciri Teknolojisi Nedir? başlıklı kapsamlı kılavuza göz atın.
NFT'ler; akıllı sözleşmeler ve blok zincirine bağlı ve zincirde yürütülen programlı kurallar kullanılarak üretilir. NFT'nin arkasındaki akıllı sözleşme, NFT ile ilişkili medyanın belirli bir kişi veya kuruluş tarafından oluşturulduğuna dair kurcalamaya karşı dayanıklı bir kanıt işlevi görür. Aynı zamanda ürünün haklı sahibi olduğunu da kanıtlar. Sonuç olarak, NFT'yi yöneten akıllı sözleşmenin belirleyici kuralları, bireylerin hataya veya dolandırıcılığa müsait merkezi aracıların etkisinden kaçınmalarına olanak tanır.
Ethereum, Solana, Cardano, Flow ve Tezos, NFT'lerin oluşturulmasını ve bakımını destekleyen akıllı sözleşme özellikli blok zinciri platformlarından yalnızca birkaçıdır. Her bir blok zinciri farklı bir şekilde çalışırken, hepsi merkezsiz, dağıtılmış ve değiştirilemez bir paylaşılmış gerçeklik kaydı tutma yolu sağlar.
NFT nasıl yapılır
Çoğu blok zincirinde, NFT'ler bir akıllı sözleşmeyle etkileşime girilerek oluşturulur. NFT oluşturmaya yönelik birçok akıllı sözleşme şablonu, NFT'leri destekleyen blok zinciri platformları, alanda önde gelen yaratıcılar ve NFT pazarları gibi çeşitli açık kaynaklardan edinilebilir.
NFT'ler minting olarak bilinen bir işlem aracılığıyla blok zincirinde oluşturulur ve kaydedilir. Tek bir metin satırından tüm sanal gerçeklik deneyimine kadar neredeyse tüm medya parçaları NFT olarak mint edilebilir. Minting işlemi aracılığıyla, NFT’nin yaratıcısının kriptografik adresi ve meta veri olarak bilinen tanımlayıcı bilgilerin anahtar parçaları blok zincirine eklenir. NFT oluşturulur ve NFT'nin temsil ettiği dijital medya dosyası genellikle harici bir konuma yüklenir (bir sonraki bölümde daha fazla bilgi verilecek).
NFT'leri oluşturan akıllı sözleşmeler, NFT’nin sahiplik durumunun gerçekliğini koruyan, onaylayıcılar olarak tanınan ağ katılımcılarına bir gaz ücreti ödenmesini gerektirir. Gaz ücretleri, doğrulayıcıları dürüst davranmaya ve ağdaki diğer kişilerle anlaşmaya teşvik eder.
NFT'nin güvene alınması ve saklanması
NFT'ler, Bitcoin, Polkadot ve Algorand gibi önemli kripto para birimleri gibi güvence altına alınır ve korunur. Bir NFT’nin geçmiş işlemlerinin ve sahip sırasının eksiksiz bir kaydı kopyalanır ve katılımcı düğümler arasında paylaşılır. Her düğüm, NFT'nin güvenliğini ve doğru kayıt tutulmasını sağlamaya katkıda bulunur.
Mutabakat algoritması, ağ genelindeki tüm katılımcı düğümlerin uzlaşmasını sağlar. İş Kanıtı ve Hisse Kanıtı gibi mutabakat algoritmaları, ağ veya içeriğine müdahale etme potansiyelini neredeyse ortadan kaldırarak yeni işlemlerin doğru şekilde kaydedilmesini ve depolanmasını sağlar.
Bir NFT’nin meta verileri, gözetim zinciri ve orijinallik kaydı, blok zincirinde saklansa da, NFT'nin temsil ettiği medya genellikle saklanmaz. Büyük görüntü dosyalarını doğrudan bir blok zincirinde depolamak pahalı olabileceğinden, çoğu kişi bir NFT'nin zincir dışı olduğunu temsil eden ortam dosyasını saklamayı tercih eder ve blok zincirindeki NFT'de saklanan bir bağlantı aracılığıyla bu dosyanın yerini gösterir.
NFT ile ilişkili medyanın nerede saklandığını ve korunduğunu tam olarak anlamak önemlidir. Bu, NFT'yi destekleyen akıllı sözleşme ile tanımlanır; bireyin NFT'yi barındırma yöntemi tarafından değil. Merkezi ortam depolama çözümleri kolaylık sağlarken, medyayı değişiklik veya silme konusunda daha savunmasız hale getirebilir. Arweave veya Interplanetary File System (IPFS) gibi merkezi olmayan alternatifler, merkezi medya depolama hizmetleriyle ilişkili güvenlik açıklarının birçoğunu ele alan potansiyel çözümler olarak ortaya çıkmıştır.
NFT işlemleri
NFT'ler, bireyler arasında veya bu tür işlemleri kolaylaştıran bir platform aracılığıyla doğrudan satın alınabilir, satılabilir ve işlem yapılabilir. Çoğu NFT pazarı, fiyat keşfinin daha iyi olması için yalnızca sabit bir fiyat yerine teklif verme işlevi de sunar.
Maddi olmayan öğelerin karşılığı olmadığı için NFT pazarları genellikle kripto para veya finansal menkul kıymetler gibi daha somut varlık pazarlarından daha az likiditeye sahip olarak değerlendirilir. Tıpkı geleneksel sanat piyasasında satılan parçalar gibi, bir NFT’nin değeri de neredeyse tamamen başka bir pazar katılımcısının bu ürün için ödemeyi kabul ettiği değerden elde edilir.
NFT'lerin programlanabilirliği, en yeni sahipler yerine yaratıcı ve fikri mülkiyet sahibi için içerik oluşturuculara kazanç sağlamak açısından da yenilikçi bir yol sunuyor. NFT'leri destekleyen akıllı sözleşmeler, önceden belirlenmiş farklı blok zinciri adreslerine ücret ödemek üzere programlanabilir. Bir NFT'nin orijinal yaratıcısı, NFT her satıldığında satış fiyatından orijinal yaratıcıya içerik üreticisi kazancı ödenmesini seçebilir.
NFT'ler ne için kullanılır?
Sanat & Koleksiyonlar
Neredeyse tüm dijital dosyalar NFT olarak temsil edilse de, günümüzde en yaygın kullanım örnekleri resim gibi koleksiyona eklenebilir eserlerdir. NFT'lerden önce, dijital sanat veya koleksiyona eklenebilir ürünlere yönelik en önemli eleştiri, bir sanat eserinin çevrimiçi olarak takip edilmesinin neredeyse imkansız olması ve dolandırıcılığa müsait aracılara büyük ölçüde güvenmesiydi.
NFT'ler, dijital sanatı modern kültürde bir medya ve değerli bir ifade biçimi olarak daha da meşrulaştırmıştır. “Mavi çip” koleksiyonlarından (örneğin CryptoPunks, Bored Ape Yacht Club ve Beeple gibi dijital sanatçıların çalışmaları) gelen NFT'ler, yalnızca NFT pazarları için değil, geleneksel sanat açık artırmalarında da satış fiyatı rekorları kırmıştır.
Topluluk Üyeliği
Birçok NFT koleksiyonu, sahiplerine özel gerçek dünya avantajları, ödülleri veya deneyimleri sunarak ek değer yaratır. Belirli koleksiyonlardan NFT'leri elinde bulunduranlar genellikle diğer sahiplerle ağ üzerinden bağlantı kurar, ilişkiler geliştirir ve projeye olan tutkularını paylaşırlar; bu da topluluk üyeliğini daha derin bir şekilde geliştirir. Ayrıca, birkaç merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO'lar), kültürel açıdan önemli olduğu tespit edilen kesirli NFT sahipliği ve toplu yönetimi konusunda ortak paydada buluşmuştur.
Müzik
Müzisyenler, sanatçıların hayranlarıyla olan ilişkisini yöneten ve paraya çeviren müzik şirketlerinin ve daha geniş anlamda müzik sektörünün etkisini azaltmak için NFT'leri kullanıyorlar. Benzersiz görsellerin blok zincirlerine NFT olarak eklenebildiği gibi ses klipleri de blok zincirlerinde oluşturulabilir, işlem görebilir ve depolanarak hayranların kullanımına sunulabilir. Kings of Leon ve 3LAU da dahil olmak üzere, tarz ve nesillerden birçok müzik sanatçısı, NFT'leri kullanarak müzikle yeni deneyimler geliştiriyor ve müzik sektörünün ara ürünlerine olan bağımlılığı dengeliyor.
Oyun
Decentraland, Axie Infinity ve The Sandbox gibi blok zinciri tabanlı platformlar, benzersiz oyun içi deneyimler sunmak ve oyunculara gerçek değeri olan ısmarlama ürünler sunmak için NFT'leri kullanır. Bu oyunlarda NFT'ler, her biri kendi özelliklerine ve pazar değerine sahip sanal arazi alanları, karakter, yetenek veya öğeleri temsil edebilir. NFT’ler ve birçok blok zinciri oyunu için yerel olan kripto para birimleri, aynı zamanda oyna-kazan ekonomisinin de önemli parçalarıdır ve oyun içi pazarların dışında değeri olan öğelerle oyuncuların oyun içi başarılarını ödüllendirir. NFT'ler, oyuncuların oyun başarılarını sahiplenmelerine ve gerçek dünyada değeri olan ısmarlama ödüller kazanmalarına olanak tanır.
DeFi
NFT'ler, aracılar olmadan kurcalamaya karşı dayanıklı sahiplik kayıtları tutmanın bir yolu olarak merkeziyetsiz finans (DeFi) protokollerine sahip yenilikçi kullanım durumları da görmektedir. Bir toprak parçasının sahiplik kanıtı veya bir işletme vergisi beyannamesi gibi önemli finansal belgeler NFT olarak oluşturulabilir ve eşler arası finansal işlemi güvenilir bir şekilde yürütmek için bir DeFi protokolü içinde kullanılabilir. NFT'ler, sahiplik kanıtlarının ve özgünlük kullanım durumlarının yanı sıra kullanıcıların ödünç alabileceği yardımcı malzemeler olarak da kullanılabilir. Hem geleneksel hem de blok zinciri tabanlı kredi hizmetleri, bir NFT'nin değerinin yeni finansal ürünleri ve hizmetleri finanse etmek için nasıl kullanılabileceğini keşfetmektedir.
Metaverse ve Web3
NFT'ler, NFT'lerin ısmarlama sahiplik özellikleri sayesinde daha etkileyici çevrimiçi deneyimlerin sunulabileceği yeni nesil internet için temel bir yapı taşı haline geliyor.
NFT'ler, genellikle Web3 olarak adlandırılan daha merkezsiz ve anonim bir blok zinciri tabanlı internet mimarisini güçlendirme potansiyeline sahip. NFT’lerin bu alandaki potansiyeli henüz tam anlamıyla ortaya çıkmamasına rağmen büyük olasılıkla Web3 ve metaverse'in gelişiminde kritik rol oynamaya devam edecektir. Pek çok kişi sanatın NFT'lerin potansiyeliyle devrim yaşayan birçok alandan yalnızca ilki olduğunu ve bunu kısa süre içinde e-ticaret, arazi sahipliği ve hatta kişisel kimlik kullanımının izleyeceğini düşünmektedir.
Katılım Kanıtı Protokolü
Katılım Kanıtı Protokolü (POAP), gerçek dünya etkinliklerine katılımı izlemek için NFT'ler kullanan açık kaynaklı bir projedir. Basit bir rozet tasarımı ve bir etkinlikle ilişkili meta veriler (etkinliğin adı, konumu ve tarihi gibi) sağladıktan sonra POAP’ler, kolaylıkla paylaşılabilen ve doğrulanabilen, kurcalamaya karşı dayanıklı bir dijital katılım kaydı oluşturmak üzere dağıtılabilir.
POAP, etkinlik organizatörlerinin toplulukları için daha kişiselleştirilmiş deneyimler sunmasını sağlar. Ayrıca, akademik kurumlardan ve profesyonel kuruluşlardan gelen kimlik bilgilerini takip etme gibi diğer alanlara da genişleme potansiyeline sahiptir.
Moda
Butik lüks markalardan hızlı moda güç merkezlerine kadar dünyanın dört bir yanındaki şirketler NFT'lerin gücünü keşfediyor. Birçok tanınmış marka, metaverse'e uygun NFT giysi koleksiyonlarını piyasaya sürerken, Louis Vuitton gibi diğer markalar NFT'leri toplamaya ve markayla etkileşim kurmaya yönelik oyunlar geliştiriyor.
NFT'ler, müşterilerle bağlantıyı derinleştirirken yeni sanatçıları da ön plana çıkarıyor. Gucci, Dolce & Gabbana, Nike ve Adidas, NFT'lerin gücünü kullanarak trend oluşturma deneyimlerinin öncülerinden yalnızca birkaçı.
NFT'ler kalıcı olarak burada. Yeni ve heyecan verici koleksiyonlar ve uygulamalar her gün pazara giriyor ve keşfedilmeyi bekleyen, her zamankinden daha fazla çeşitliliğe sahip bir platform oluşturuyor. NFT koleksiyonunuzu en güvenli, en kullanışlı hepsi bir arada platformla düzenleyin: Kraken NFT.
Kraken