Ethereum fiyatı (ETH)

Ethereum, 2013 yılında yaratılan merkeziyetsiz, açık kaynaklı bir blok zinciri platformudur. Temel olarak dijital ödemeleri kolaylaştıran Bitcoin'in aksine Ethereum, geliştiricilerin kendi merkeziyetsiz uygulamalarını (dApps) oluşturmalarına olanak tanır.

İnsanlar bu uygulamaları finansal uygulamalar, oyun, tedarik zinciri yönetimi ve daha fazlası gibi çeşitli amaçlar için kullanabilirler.

Bu uygulamaların temelinde akıllı sözleşmeler bulunmaktadır. Bunlar, alıcı ve satıcı arasındaki anlaşmanın şartlarının doğrudan kod satırlarına yazıldığı, kendi kendini yürüten programlardır. Ethereum, akıllı sözleşme işlevini sektöre tanıtan ilk projedir.

Ethereum, merkeziyetsiz ağdaki akıllı sözleşmeleri ve işlemleri güçlendirmek için kullanılan Ether (ETH) adlı kendi yerel kripto para birimini kullanarak çalışır. Ether şu anda piyasa değeri bakımından dünyanın en büyük ikinci kripto para birimidir.

Ether, kripto para borsalarında alınıp satılabilir ve birçok kişi tarafından Bitcoin'e benzer şekilde bir değer deposu olarak kullanılır.

Ethereum blok zinciri kullanıcıları, eylemlerini tamamlamak ve işlemleri onaylamak için gaz ücretleri olarak bilinen ağ ücretleri ödemelidir. Ethereum bu ücretleri ETH cinsinden belirtir.

 

Ethereum'u yaratıcısı kimdir?

Ethereum'u Rus-Kanadalı bir programcı olan Vitalik Buterin yaratmıştır. Buterin, en sevdiği World of Warcraft karakterinin güçleri oyunun geliştiricileri tarafından zayıflatıldığında sadece 19 yaşındaydı ve merkezi aracıların gücünü anlamıştı. 

Buterin, geliştiricilerin dijital para birimleri ve kripto para piyasalarıyla etkileşime girebilecek uygulamalar oluşturmasına olanak tanıyacak merkeziyetsiz bir dijital ağ tasavvur etti. Ethereum'u yaratmadan önce Buterin, kripto alanındaki en eski Bitcoin yayınlarından biri olan Bitcoin Magazine'in kurucularından biriydi.

Buterin 2014 yılında Ethereum teknik incelemesini yayınladı ve 2015 yılında projeyi başlattı. 30 Temmuz 2015'te Ethereum genesis bloğunu çıkardı.

Buterin'in Ethereum vizyonu hızla ilgi gördü ve kısa süre içinde onun blok zinciri teknolojisine olan tutkusunu paylaşan birkaç kurucu ortak daha projeye katıldı. Bu kurucu ortaklar arasında Gavin Wood, Joseph Lubin, Anthony Di Iorio ve Charles Hoskinson yer aldı.

Ekip üyeleri kısa bir süre sonra Ethereum Vakfı'nı kurdu. Ethereum Vakfı, Ethereum platformunun ve ekosisteminin geliştirilmesini ve büyümesini desteklemeyi amaçlayan kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. Ethereum blok zincirinin geliştirilmesi için finansman, kaynak ve destek sağlar ve temel Ethereum yazılımının geliştirilmesini denetler.

Diğer Ethereum kurucu ortakları arasında Jeffrey Wilcke, Amir Chetrit ve Mihai Alisie bulunmaktadır.

Bugüne kadar, sekiz orijinal Ethereum kurucu ortağından yalnızca Buterin projede kalmıştır.

 

Ethereum nasıl çalışır?

Mutabakat mekanizması

Ethereum, 2010'ların başında ortaya çıkan diğer birçok kripto projesi gibi, İş Kanıtı (PoW) mutabakat mekanizmasını kullanmıştır. İlk olarak Bitcoin ile popülerleşen PoW, madencilerin yeni bloklar önerme hakkı kazanmak için bilgi işlem ekipmanlarını kullanarak birbirleriyle rekabet etmelerini içerir.

Ancak PoW mutabakatını eleştirenler, bu tür bir sistemde iki sınırlama olduğunu savunmaktadır. Bunlardan biri ölçeklenebilirlik, diğeri ise enerji verimliliğidir.

2022 yılında, büyük bir teknik revizyonun bir parçası olarak, Ethereum'un blok zinciri İş Kanıtı'ndan Hisse Kanıtı (PoS) mutabakat mekanizmasına geçmiştir. The Merge olarak bilinen bu yükseltme, Ethereum'un ölçeklenebilirliğini ve işlem hacmini artırmayı amaçlarken, ücretleri önemli ölçüde düşürmeye ve karbon ayak izini azaltmaya yardımcı olmuştur.

Bir PoS sisteminde, işlemlerin doğrulanmasında yer alan onaylayıcıların bir stake etme akıllı sözleşmesinde belirli miktarda kripto para birimine sahip olmaları ve yatırmaları gerekir. Yatırdıkları ya da "stake ettikleri" kripto para birimi, desteklemek istedikleri temel blok zincirine bağlıdır.

Blok zinciri protokolü, geçerli bilgilerin saklanmasında finansal payları olduğu için onaylayıcıları ağın çıkarına en uygun şekilde hareket etmeye teşvik eder.

 

Ethereum'da Stake Etme

Ethereum'un PoS sisteminde, onaylayıcılar ağa katılmak için en az 32 ETH'ye sahip olmalıdır. Bu onaylayıcılar ETH'lerini, kötü niyetli davranmaları halinde kaybedebilecekleri bir stake etme olarak taahhüt etmelidir. Onaylayıcılar daha sonra yeni bloklar oluşturmak ve işlemleri onaylamak için yarı rastgele seçilir ve bunu yapmak için ödüller kazanırlar.

Ethereum stake etme ödülleri, herhangi bir zamanda aktif stake eden sayısına bağlı olarak değişir. Stake yapan sayısı arttıkça ödüller azalır, stake yapan sayısı azaldıkça ödüller artar.

ETH 32 satın almaya gücü yetmeyenler için çok daha düşük gereksinimlerle dolaylı olarak stake yapmanıza olanak tanıyan likit stake protokolleri mevcuttur; bunların önde gelen iki örneği Lido Finance ve Rocket Pool'dur. 

 

Ethereum Sanal Makinesi (EVM)

Akıllı sözleşmeler Ethereum blok zincirinin ayrılmaz bir parçasıdır. Ethereum Sanal Makinesi (EVM) bu özel türlerdeki sözleşmelerin yürütülmesinden sorumludur.

EVM kapalı bir ortamdır, yani EVM'de çalıştırılan kod, ağın geri kalanından ayrıdır. Bu, EVM'de çalıştırılan kodun diğer uygulamalara veya ağın kendisine müdahale edememesini sağlamaya yardımcı olur. EVM ayrıca ağdaki her düğümün aynı kodu çalıştırmasını sağlayarak ağın güvenilir ve güvenli kalmasını garanti eder.

EVM'nin en önemli özelliklerinden biri karmaşık hesaplamaların üstesinden gelebilmesidir. Bu özellik, onu her türlü dApp oluşturan geliştiriciler için güçlü bir "Turing Bütünlüğü" aracı haline getirir.

 

Token Ekonomisi

Birleştirmeden önce Ethereum enflasyonist bir para birimiydi, yani ETH arzı zaman içinde artıyordu. Maksimum arzı 21 milyon adet olan Bitcoin'in aksine, dolaşıma kaç ETH tokeninin girebileceği konusunda bir sınırlama yoktur.

Ethereum ekibi Ether'in enflasyon oranının yılda yaklaşık %4 olduğunu hesapladı. Ancak 2021'deki London Hardfork'unun ve Ethereum İyileştirme Önerisi (EIP) 1559'un uygulanmasının ardından, Ethereum geliştiricileri deflasyonist bir mekanizma ekledi.

Artık bir Ethereum kullanıcısı bir işlemi tamamlamak için gaz ücreti ödediğinde, bu ücretin bir kısmı kalıcı olarak dolaşımdan kaldırılıyor veya "yakılıyor." Bu özellik, dolaşımdaki Ether miktarını azaltmaya yardımcı olur ve ağ kullanımına bağlı olarak değişir. Ethereum topluluğu ne kadar aktif olursa o kadar fazla ücret öderler ve bu da daha fazla ETH'nin yakılmasıyla sonuçlanır.

Ethereum 2.0 ağ yükseltmesinin Birleştirme aşamasının ardından Ethereum, ETH ihracında yıllık %88,7 oranında bir azalma yaşamıştır. Bununla birlikte, pek çok kişi henüz ETH'nin deflasyonist bir varlık olduğunu düşünmemektedir.

 

İşlemler

Ethereum işlemleri, Ethereum ağındaki kullanıcılar arasında gönderilen dijital mesajlardır. Gönderen, alıcı, miktar ve gaz fiyatı hakkında bilgiler içerir. Her işlem, düğüm olarak adlandırılan ve ağı koruyan bir bilgisayar ağı tarafından doğrulanır ve işlenir.

Düğümler, işlemleri blok zincirinde saklar ve bunlar onaylandıktan sonra geri alınamaz hale gelir. Gaz ücretleri olarak da bilinen Ethereum işlem ücretleri, kullanıcıların işlemlerini Ethereum blok zincirinde işlemek için onaylayıcılara ödemeleri gereken ücretlerdir.

 

Gaz

Gaz, Ethereum ağında bir işlemi yürütmek veya akıllı sözleşme çalıştırmak için gerekli olan bilgi işlem kaynakları için bir ölçüm birimidir. Kullanıcılar gaz ödemesini Ether olarak yapar. Bir işlem veya akıllı sözleşme için gereken gaz miktarı, karmaşıklığına ve gereken bilgi işlem kaynaklarının miktarına bağlıdır. Talebe ve ağ tıkanıklığına bağlı olarak dalgalanabilen gaz fiyatını ağın kendisi belirler.

 

Saklama

Diğer tüm kripto para türlerinde olduğu gibi, Ether'inizi (ETH) nasıl ve nerede güvenle saklayacağınızı not etmek önemlidir. Genel olarak, dijital varlıklarınızı saklamak için başlıca iki tür kripto cüzdanı vardır: sıcak cüzdan ve soğuk cüzdan.

 

Sıcak cüzdan

Sıcak cüzdan, internete bağlı bir dijital cüzdan türüdür. Bu özellik, Ether'lerine hızlı erişime ihtiyaç duyanlar için kolaylık sağlar ancak aynı zamanda bilgisayar korsanlığı ve hırsızlığa karşı daha savunmasız hale getirir. Sıcak cüzdanlar bir mobil uygulama, bir masaüstü uygulaması ve hatta bir çevrimiçi hizmet şeklinde olabilir.

 

Soğuk cüzdan

Soğuk cüzdan ise kullanıcıların nadiren internete bağlandığı bir cüzdan türüdür. Bu özelliğin soğuk cüzdanları sıcak cüzdanlardan daha güvenli hale getirdiği ancak aynı zamanda kullanımını daha az kolaylaştırdığı görülmektedir. Soğuk cüzdanlar bir donanım cüzdanı cihazı ya da üzerinde özel anahtarınızın yazılı olduğu bir kağıt parçası şeklinde olabilir.

 

Ethereum ile Bitcoin arasındaki fark nedir?

Ethereum, akıllı sözleşmeler sunarak Bitcoin ağının öncülük ettiği blok zinciri teknolojisini genişletmektedir. Bitcoin popüler bir eşler arası dijital nakit sistemi olmaya devam ederken, Ethereum benzersiz tokenlerin ve gelişmiş merkeziyetsiz uygulamaların oluşturulmasına olanak tanımaktadır.

Ethereum'un inovasyonu, merkeziyetsiz finans (DeFi) ve değiştirilemez token (NFT) sektörlerinin oluşmasına yol açmıştır. Geliştiriciler, Ethereum blok zincirinin üzerinde işlem yapmak için yeni yollar sunan çok çeşitli DeFi platformları başlatmıştır. Bunlar arasında Curve ve Aave gibi yield farming protokolleri ile Uniswap ve Balancer gibi merkeziyetsiz kripto borsaları yer almaktadır.

Öte yandan NFT'ler oyun, dijital mülkiyet ve koleksiyon ürünlerinde devrim yaratmıştır. Bu benzersiz kripto varlıklar artık oyun oynayarak kazanma oyunlarında ve metaverse'in geliştirilmesinde temel bir rol oynamaktadır.

Bitcoin ile Ethereum arasındaki farklar hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Kraken'in şu Öğrenme Merkezi makalesine göz atın: Ethereum ve Bitcoin.

 

Ethereum'un Tarihçesi

2013 yılında Vitalik Buterin bir teknik incelemede Ethereum fikrini önerdi.

2014 yılında Buterin, Ethereum'un geliştirilmesi için fon toplamak amacıyla bir kitlesel fonlama kampanyası başlattı. Kampanya büyük bir başarı elde etti ve sadece birkaç hafta içinde 18 milyon ABD dolarının üzerinde fon toplandı. Bu fon Buterin ve ekibinin Ethereum'u geliştirmek için çalışmaya başlamasını sağladı.

Temmuz 2015'te Ethereum ağı resmi olarak hizmete girdi. Ancak koddaki bir hata 50 milyon ABD dolarının üzerinde Ether kaybına yol açtığı için girişim sorunsuz geçmedi. DAO saldırısı olarak bilinen bu olay, Ethereum için büyük bir gerileme oldu ve nihayetinde günümüzde hâlâ mevcut olan ayrı bir kripto para birimi olan Ethereum Classic'in yaratılmasına yol açtı.

Bu gerilemeye rağmen Ethereum popülerlik ve işlevsellik açısından büyümeye devam etti. 2016 yılında ağ, güvenlik ve istikrarını artıran Homestead adlı büyük bir yükseltmeden geçirildi. 2017 yılında Ethereum büyük bir değer artışı yaşadı ve Ether'in fiyatı o dönemde 1000 ABD dolarının üzerine çıkarak zirveye ulaştı.

 

Ethereum fiyatını ne etkiler?

Arz ve Talep

Diğer tüm varlıklar gibi, Ether'in fiyatı da diğer faktörlerin yanı sıra arz ve talep ilkelerinden etkilenir. Ether'e olan talep arzı aşarsa fiyat yükselir, Ether'e olan talep arzın altında kalırsa fiyat düşer. Toplam Ether arzı sınırlıdır ve madencilik adı verilen bir süreçle yeni Ether yaratılır. Ether yaratma oranı önceden belirlenmiştir ve zaman içinde azalır, bu da Ether arzının giderek azaldığı anlamına gelir.

 

Benimsenme ve kullanım durumları

Ethereum platformunun benimsenmesi ve kullanım durumları da Ether fiyatını etkiler. Daha fazla geliştirici Ethereum platformunda merkeziyetsiz uygulamalar oluşturursa gaz ücretlerini karşılamak için Ether'e daha fazla talep olur.

Benzer şekilde, daha fazla işletme ve birey Ethereum platformu üzerine inşa edilmiş merkeziyetsiz uygulamaları kullanmaya başlarsa Ether'e olan talep artar.

 

Düzenleyici ortam

Düzenleyici ortam da Ether'in fiyatını etkileyebilir. Dünya genelindeki hükümetler ve düzenleyici kurumlar farklı kripto para birimi türlerine baskı yaparsa bu, talepte bir azalmaya neden olabilir. Öte yandan, hükümetler ve düzenleyici kurumlar kripto para birimlerini ve blok zinciri teknolojisini benimsemeye başlarsa bu durum Ether'e olan benimseme ve talebin artmasına neden olabilir.

 

Piyasa duyarlılığı

Ether'in fiyatı piyasa duyarlılığından da etkilenebilir. Yatırımcılar Ethereum ve diğer kripto para birimlerine ilişkin beklentiler konusunda iyimser olursa bu durum Ether'e olan talebin artmasına neden olabilir.

Tersine, al satçılar piyasaya ilişkin beklentiler konusunda kötümser olursa bu durum talebin azalmasına ve fiyatın düşmesine neden olabilir.

 

Rekabet

Son olarak, rekabet de Ether'in fiyatını etkileyebilir. Ethereum ile rekabet eden Cardano, Solana ve Polkadot gibi başka pek çok blok zinciri platformu vardır. Bu platformlar daha fazla benimsenirse ve kullanım alanı kazanırsa Ethereum'un piyasa payını azaltabilir.