NFT là gì? Giải thích về token không thể thay thế

Bạn có thể đã nghe nói về NFT, nhưng bạn có biết chúng là gì và hoạt động như thế nào không?

NFT, hay còn gọi là token không thể thay thế, là tài sản kỹ thuật số độc đáo đã thu hút được sự chú ý đáng kể trong những năm gần đây.

Hãy coi NFT như một giấy chứng nhận quyền sở hữu kỹ thuật số cho một tác phẩm nghệ thuật, một món đồ sưu tầm hoặc thậm chí là một bản nhạc. Tính năng độc đáo này cho phép NFT thể hiện quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số theo cách an toàn, có thể xác minh và chống gian lận.

Bài viết này sẽ khám phá NFT là gì, chúng hoạt động như thế nào và các ứng dụng tiềm năng của chúng trong thế giới kỹ thuật số.

NFT là viết tắt của non-fungible token (token không thể thay thế). Nói tóm lại, không thể thay thế có nghĩa là nó không thể được trao đổi tương tự với một tài sản khác.

Trong khi một tờ 20 đô la có giá trị tương đương với bất kỳ tờ 20 đô la nào khác, NFT có những đặc điểm riêng khiến mỗi tờ trở nên độc đáo và khác biệt rõ ràng so với tất cả các NFT khác.

Mặc dù ba chữ cái này đã thay đổi khái niệm về quyền sở hữu kỹ thuật số đối với nhiều người, nhưng chúng vẫn tiếp tục gây nhầm lẫn cho một số người khác.

NFT là hồ sơ xác nhận quyền sở hữu và tính xác thực liên kết đến một tác phẩm truyền thông, hoạt động dựa trên blockchain. Cụ thể hơn, mỗi NFT đều chứa siêu dữ liệu duy nhất liên kết chúng với một tập tin nằm ở nơi khác trên Internet, hoạt động giống như một chứng chỉ quyền sở hữu kỹ thuật số.

Theo cách này, NFT giống với giấy chứng nhận quyền sở hữu và giấy chứng nhận tính xác thực của bức tranh hơn là bản thân bức tranh.

Một số bộ sưu tập NFT hiện tồn tại on-chain để cải thiện tính bảo mật, nghĩa là cả NFT và tập tin phương tiện liên quan đều được lưu trữ trực tiếp trên blockchain. Điều này đảm bảo rằng NFT vẫn có giá trị ngay cả khi tập tin gốc bị mất hoặc bị xâm phạm.

Về bản chất, NFT giống như trái phiếu vô danh: Bất kỳ ai sở hữu NFT đều sở hữu tập tin cụ thể mà nó kết nối.

NFT mang lại nhiều lợi ích độc đáo giúp chúng trở nên có giá trị cho nhiều mục đích khác nhau. Trong đó bao gồm:

• Bằng chứng sở hữu: Cung cấp một phương pháp minh bạch và chống giả mạo để xác minh xem địa chỉ blockchain nhất định có sở hữu mục đó hay không.
• Giấy chứng nhận xác thực: Đảm bảo mọi hình thức phương tiện truyền thông (tác phẩm nghệ thuật, tài liệu hoặc tập tin kỹ thuật số khác) đều có thể được truy xuất nguồn gốc (và do đó được chứng minh là không bị giả mạo kể từ đó).

Bằng cách kết hợp hai tính năng này, NFT mang đến một giải pháp hiệu quả để thiết lập quyền sở hữu và tính xác thực cho tài sản kỹ thuật số, khiến chúng trở nên có giá trị đối với các nhà sưu tập, nghệ sĩ và doanh nghiệp.

Việc chụp ảnh một tác phẩm nghệ thuật treo trong bảo tàng không biến nhiếp ảnh gia thành chủ sở hữu của bức tranh. Tương tự như vậy, việc sở hữu bản sao kỹ thuật số của một tác phẩm nghệ thuật không có nghĩa là bạn sở hữu tác phẩm gốc.

Chúng ta biết điều này vì giới trung gian như các giám tuyển nghệ thuật, học giả, dân sưu tập và công chúng đều đồng thuận về việc tác phẩm như thế nào thì được gọi là bản gốc, như thế nào thì được gọi là bản sao và ai là chủ sở hữu hợp pháp.

Điều tương tự cũng đúng với NFT và đây chính là điều mang lại cho NFT gốc — thay vì các bản sao được lưu bằng cú nhấn chuột phải — tính khan hiếm và giá trị có thể chứng minh được. Nhưng thay vì dựa vào cá nhân để xác minh tính xác thực hoặc quyền sở hữu, NFT sử dụng sức mạnh chống giả mạo, minh bạch và không thể thay đổi của công nghệ blockchain. 

Blockchain cung cấp một cách an toàn để xác minh quyền sở hữu. Điều này cung cấp bằng chứng không thể chối cãi về việc ai sở hữu NFT, giúp nó có khả năng chống gian lận và giả mạo cao.

Mặc dù mới nổi lên gần đây, NFT đã có từ những năm đầu của tiền điện tử.

Khái niệm về NFT được đưa vào sử dụng trong Colored Coins vào năm 2012. Được lưu trữ trên blockchain Bitcoin, Colored Coins cung cấp một cách để thể hiện quyền sở hữu tài sản trong thế giới thực, chẳng hạn như bất động sản hoặc cổ phiếu, bằng cách “tô màu” từng satoshi bằng dữ liệu duy nhất. Nhiều năm sau, “Quantum” ⁠ của nghệ sĩ kỹ thuật số Kevin McCoy – một vòng lặp thôi miên của một hình bát giác nhiều màu sắc đang dao động – đã được đúc trên blockchain Namecoin và được coi rộng rãi là NFT đầu tiên.

Sau sự phổ biến rộng rãi của các bộ sưu tập như Rare Pepes trên nền tảng Counterparty dựa trên Bitcoin, Ethereum đã nâng cao khả năng tồn tại của NFT với CryptoKitties và tiêu chuẩn ERC-721 vào năm 2018. Điều này mở đường cho các mạng blockchain hỗ trợ hợp đồng thông minh khác, chẳng hạn như Solana, Polygon và Tezos, giúp thúc đẩy việc áp dụng và lưu hành NFT.

NFT chủ yếu được sử dụng để theo dõi quyền sở hữu và tính xác thực của tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số và đồ sưu tầm. CryptoPunks, một trong những bộ sưu tập NFT sớm nhất và có ảnh hưởng nhất, là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực NFT theo chương trình. 

Ngoài nghệ thuật, NFT còn được sử dụng để xác minh các tài liệu tài chính nhạy cảm và cấp quyền truy cập độc quyền vào các trải nghiệm văn hóa đại chúng. Các trường hợp sử dụng quyền sở hữu phi tập trung của họ tiếp tục được mở rộng.

NFT tồn tại dưới dạng các mục nhập kỹ thuật số cố định trên blockchain, hoạt động như một sổ cái kỹ thuật số cái phi tập trung. Các token này đại diện cho quyền sở hữu và tính xác thực của tài sản kỹ thuật số mà không cần giám sát hoặc xác minh tập trung.

Nếu đã biết điều này, bạn có thể muốn đọc báo cáo tình báo Định nghĩa lại sự khan hiếm kỹ thuật số của Kraken, trong đó đề cập đến sự khác biệt về mặt kỹ thuật giữa các thị trường NFT.

NFT được tạo hoặc “đúc” bằng các tiêu chuẩn token cụ thể, chẳng hạn như ERC-721 hoặc ERC-1155, trên các blockchain Lớp 1 như Ethereum và Solana. Các tiêu chuẩn này đảm bảo rằng mỗi NFT là duy nhất và có thể xác minh được là khác biệt so với các token khác trên blockchain.

Hãy xem hướng dẫn đầy đủ của Trung tâm học tập Kraken về Công nghệ Blockchain là gì? để có cái nhìn tổng quan toàn diện.

Mỗi NFT đều chứa siêu dữ liệu liên kết đến thông tin chi tiết về tài sản mà nó đại diện. Siêu dữ liệu này có thể bao gồm thông tin như người tạo, lịch sử quyền sở hữu và liên kết đến nơi lưu trữ tập tin thực tế (ví dụ: tập tin .gif hoặc .jpeg). Siêu dữ liệu rất cần thiết để xác minh tính xác thực của tài sản kỹ thuật số và xác định rõ quyền sở hữu.

Trong khi một số NFT được kết nối với các tập tin được lưu trữ ở nơi khác trên Internet, các bộ sưu tập mới hơn đang chuyển sang dạng on-chain hoàn toàn. Điều này có nghĩa là cả NFT và tập tin liên quan đều tồn tại vĩnh viễn trên blockchain, tăng cường tính bảo mật và tính bất biến.

NFT được xây dựng bằng hợp đồng thông minh, là các quy tắc lập trình được cam kết và thực hiện trên blockchain. Các hợp đồng thông minh này chủ yếu theo dõi và quản lý quyền sở hữu NFT, cung cấp bằng chứng về quyền sở hữu và chuyển nhượng chống giả mạo.

Cuối cùng, các quy tắc tất định của hợp đồng thông minh quản lý NFT cho phép các cá nhân không cần đến sự giám sát của các bên trung gian tập trung vốn dễ phát sinh lỗi hoặc gian lận. 

Trên tất cả các blockchain, NFT được đúc bằng hợp đồng thông minh.

Nhiều loại nguồn mở cung cấp nhiều mẫu hợp đồng thông minh để tạo NFT, bao gồm các nền tảng blockchain hỗ trợ NFT, những người tạo nổi bật trong ngành và sàn giao dịch NFT.

Để hiểu rõ hơn, sau đây là những khía cạnh chính về cách tạo ra NFT:

• Đúc tiền: Quá trình NFT được tạo ra và đăng ký trên blockchain. Điều này bao gồm việc ghi lại địa chỉ mật mã của NFT và các thông tin nhận dạng quan trọng, được gọi là siêu dữ liệu, trên blockchain.
• Metadata: Trong quá trình đúc, thông tin chính về NFT được mã hóa, bao gồm địa chỉ mật mã của người tạo và thông tin chi tiết nhận dạng về tài sản kỹ thuật số. Thông tin nhận dạng về NFT bao gồm thông tin chi tiết về người tạo, mô tả về tài sản kỹ thuật số và liên kết đến tập tin phương tiện, thường được lưu trữ bên ngoài.
• Người xác thực: Các hợp đồng thông minh tạo ra NFT yêu cầu phải trả phí gas cho những người tham gia mạng lưới. Phí gas là khoản tiền khuyến khích người kiểm định hành động trung thực và nhất quán với những người khác trên mạng.

Sau đó, NFT được tạo ra và tập tin phương tiện kỹ thuật số mà nó đại diện thường được tải lên một vị trí bên ngoài.

Ethereum, Solana, Cardano, Flow và Tezos chỉ là một số ít nền tảng blockchain sử dụng hợp đồng thông minh hỗ trợ tạo và giao dịch NFT.

Để hiểu sâu hơn về các bước và yếu tố khác nhau cần cân nhắc khi tạo NFT, hãy xem bài viết Cách tạo NFT của chúng tôi.

NFT dựa vào công nghệ blockchain để đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật của hồ sơ quyền sở hữu. Hồ sơ hoàn chỉnh về lịch sử giao dịch của NFT và trình tự chủ sở hữu được lưu trữ an toàn trên blockchain, trong đó mỗi nút tham gia đều góp phần vào tính chính xác và bảo vệ khỏi sự giả mạo.

Trong khi siêu dữ liệu, chuỗi lưu ký và hồ sơ xác thực của NFT được lưu trữ trên blockchain, thì phương tiện mà NFT đại diện thường không được lưu trữ. Vì chi phí lưu trữ những tập tin hình ảnh lớn ngay trên blockchain có thể tốn kém, nên nhiều người chọn lưu trữ tập tin đa phương tiện mà NFT đại diện ở ngoài chuỗi và tham chiếu đến tập tin đó qua liên kết được lưu trong NFT trên blockchain.

Hợp đồng thông minh chỉ định địa chỉ ví công khai nào được liên kết với NFT. Thông tin này không phụ thuộc vào cách cá nhân lựa chọn lưu giữ NFT. Mặc dù các giải pháp lưu trữ tập tin đa phương tiện tập trung mang đến sự tiện lợi, nhưng có thể khiến những tập tin đa phương tiện này dễ bị sửa đổi hoặc xóa bỏ hơn.

Giải pháp phi tập trung, chẳng hạn như Arweave hay Interplanetary File System (IPFS), được coi là các giải pháp tiềm năng xử lý được nhiều lỗ hổng liên quan đến dịch vụ lưu trữ tập tin đa phương tiện tập trung.

Để lưu trữ tập tin phương tiện NFT trên Hệ thống tập tin phân tán ngang hàng (IPFS), người dùng có thể tải tập tin của mình lên thông qua các nền tảng như Pinata hoặc Filecoin. Tập tin được gán một hàm băm mật mã duy nhất, được liên kết với siêu dữ liệu của NFT trên blockchain. Cách tiếp cận phi tập trung này đảm bảo phương tiện truyền thông vẫn có thể truy cập được và an toàn, giảm thiểu rủi ro sửa đổi hoặc xóa liên quan đến lưu trữ tập trung.

Để biết thêm thông tin, hãy xem bài viết Cách giữ an toàn cho NFT của chúng tôi.

Các cá nhân có thể mua, bán và giao dịch NFT trực tiếp với nhau hoặc thông qua thị trường hỗ trợ các giao dịch như vậy. Nhiều sàn giao dịch NFT cũng có chức năng đấu thầu, chứ không chỉ áp một giá cố định, để mọi người tìm ra mức giá tốt hơn. 

Vì các vật phẩm không thể thay thế là duy nhất — thậm chí có vẻ giống hệt nhau — nên thị trường NFT thường được coi là ít thanh khoản hơn so với các thị trường tài sản có thể thay thế hơn như tiền điện tử hoặc chứng khoán tài chính. Giống như các tác phẩm được bán trên thị trường nghệ thuật truyền thống, giá trị của NFT gần như hoàn toàn phụ thuộc vào mức giá mà người tham gia thị trường thứ cấp khác sẵn sàng trả.

Khả năng lập trình của NFT cũng mang đến cho những người sáng tạo nội dung kỹ thuật số một cách sáng tạo để kiếm thu nhập thụ động trọn đời từ việc bán tác phẩm của họ trong tương lai. Có thể lập trình hợp đồng thông minh hỗ trợ NFT để cấp kinh phí cho các địa chỉ blockchain đã định khác nhau. Người ban đầu tạo ra NFT có thể quyết định đưa vào hợp đồng khoản thù lao cho người sáng tạo — một phần khấu trừ từ giá bán nhằm bù đắp cho người tạo ban đầu mỗi khi NFT được bán lại.

Lưu ý: Không phải tất cả các sàn giao dịch hoặc thị trường NFT đều hỗ trợ thu nhập của người sáng tạo, vì vậy người sáng tạo nên xác minh chính sách của nền tảng trước khi đúc và bán NFT của họ.

NFT đang trở nên thịnh hành.

Mỗi ngày, thị trường NFT đều đón nhận những món đồ sưu tập cũng như ứng dụng mới và thú vị, tạo ra một thị trường đa dạng hơn bao giờ hết cho mọi người thỏa sức khám phá.

Tạo tài khoản để quản lý bộ sưu tập NFT của bạn bằng nền tảng an toàn và tiện lợi nhất, tất cả trong một: Kraken NFT.