Tài chính phi tập trung (DeFi) là gì?

Tài chính phi tập trung, hay DeFi, là một lĩnh vực gồm các giao thức và tài sản dựa trên blockchain. Nếu đã tham gia vào thế giới tiền điện tử được một thời gian, có thể bạn đã từng gặp thuật ngữ này trước đây.

DeFi là một hệ sinh thái gồm các ứng dụng phi tập trung (dApp) cung cấp nhiều dịch vụ tài chính ngang hàng khác nhau, từ giao dịch đến cho vay và đi vay.

Điều khiến các ứng dụng này khác biệt với các dịch vụ tập trung là chúng chạy gần như hoàn toàn tự chủ và không cần bất kỳ loại trung gian tài chính nào.

Đây là điều cuối cùng cho phép tài chính phi tập trung trao cho mọi người cơ hội không chỉ giao dịch mà còn thực hiện tất cả các loại dịch vụ tài chính theo cách hoàn toàn ngang hàng.

Các dịch vụ DeFi đem đến một số lợi thế chính so với các ứng dụng truyền thống của bên thứ ba, bao gồm thực tế là chúng:

• Tự động: Người dùng có thể được tiếp cận các dịch vụ DeFi 24/7 và không còn phải qua các quy trình phê duyệt dài dòng của các tổ chức tài chính truyền thống.
• Dân chủ: Người dùng có thể tham gia vào quy trình quản trị các dịch vụ này (có thể bao gồm khả năng biểu quyết về những thay đổi đối với tỷ giá).
• Không cần cấp phép: Người dùng không thể bị từ chối quyền truy cập vào các dịch vụ DeFi một cách tùy tiện hoặc do quy định bất công.
• Không phải đặt niềm tin vào bất kỳ ai: Người dùng không cần phải đặt niềm tin vào các tổ chức tập trung hoặc bất kỳ cá nhân nào khi sử dụng các ứng dụng phi tập trung.

Để biết thêm về những cách phù hợp mà bạn có thể sử dụng DeFi, hãy xem bài viết Bạn có thể làm gì với DeFi? của chúng tôi

Tài chính phi tập trung (DeFi) đã trở nên phổ biến đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, đi kèm với đó là một số nhược điểm và rủi ro.

• Rủi ro bảo mật: Nền tảng DeFi dựa vào hợp đồng thông minh để tự động hóa các giao dịch tài chính. Mặc dù các hợp đồng thông minh này được thiết kế chú trọng vào bảo mật, nhưng cũng không tránh khỏi các lỗ hổng và lỗi. Các hành vi vi phạm bảo mật, xâm nhập và khai thác đã xảy ra trong không gian DeFi, dẫn đến tổn thất tài chính đáng kể cho người dùng.

• Rào cản và sự phức tạp và kỹ thuật: Nền tảng DeFi thường yêu cầu người dùng phải có trình độ kiến ​​thức kỹ thuật nhất định và quen thuộc với công nghệ blockchain. Thiết lập ví, tương tác với hợp đồng thông minh và quản lý khóa riêng có thể là thách thức đối với những cá nhân không rành về các khái niệm này.

• Biến động và rủi ro về giá: Token và tài sản DeFi thường có mức biến động giá cực cao. Nhiều dự án DeFi phát hành token của riêng họ, có thể gặp biến động giá nhanh chóng do các yếu tố như giao dịch đầu cơ, mất cân bằng thanh khoản và tâm lý thị trường.

Để biết thêm thông tin, hãy xem bài viết Cách giữ an toàn trong DeFi của chúng tôi.

Có ba thành phần chính ở các ứng dụng tài chính phi tập trung:

• Một blockchain công khai
• Tiền điện tử
• Hợp đồng thông minh

Công nghệ blockchain cung cấp một hệ thống sổ cái minh bạch, phân tán để ghi lại tất cả dữ liệu liên quan đến dApp. Cộng đồng những người tham gia tình nguyện của riêng nó, được gọi là "nút", quản lý từng blockchain. Các nút được phân phối trên toàn cầu và có thể là bất kỳ ai trên thế giới.

Các nút sử dụng máy tính của họ để thực hiện các nhiệm vụ chính như lưu trữ và xác thực giao dịch dApp mới cũng như dữ liệu hợp đồng thông minh. Tất cả nút đều tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt được mã hóa trong mỗi giao thức của' blockchain.

Nếu muốn tìm hiểu thêm về cách thức hoạt động của blockchain, bạn có thể xem bài viết Công nghệ blockchain là gì? trên Trung tâm tìm hiểu của Kraken

Thay vì xây dựng một blockchain từ đầu cho mỗi dApp mới, nhiều nhà phát triển xây dựng ứng dụng của họ trên các mạng blockchain hiện có.

Động thái này giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc, đồng thời cho phép dApp tương tác với các ứng dụng khác được xây dựng trên cùng một chuỗi. Các mạng blockchain lâu đời hơn cũng cung cấp tính bảo mật cao hơn và cộng đồng người dùng lớn hơn so với các mạng mới được tạo.

Ethereum, Solana, Polkadot và Cardano là một số blockchain lớn nhất hỗ trợ các dịch vụ DeFi hiện nay.

Token tiền điện tử gốc thường hỗ trợ các mạng blockchain này và khuyến khích người dùng tham gia vận hành.

Nếu muốn tìm hiểu thêm về cách thức hoạt động của tiền điện tử, bạn có thể xem bài viết Tiền điện tử là gì? trên Trung tâm tìm hiểu của Kraken

Người dùng phải trả phí bằng tiền điện tử gốc của' blockchain cơ bản để thực hiện bất kỳ hoạt động nào liên quan đến dApp.

Đối với các dApp được xây dựng trên Ethereum, người dùng phải trả phí bằng ether (ETH). Với Cardano, phí được tính bằng tiền điện tử Ada (ADA) gốc của’ nền tảng, v.v.

Trong một số trường hợp, những token này có thể có những tiện ích khác.

Ví dụ, token quản trị là một loại tiền điện tử cấp cho người nắm giữ quyền biểu quyết có trọng số đối với việc quản lý giao thức và định hướng chiến lược trong tương lai.

dApp đạt được quyền tự chủ bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh thay vì bên trung gian là con người. Hợp đồng thông minh là các chương trình máy tính tự thực hiện, tự động hoàn thành nghĩa vụ hợp đồng giữa hai bên khi đáp ứng các yếu tố đã định trước.

Nếu muốn tìm hiểu thêm về cách hoạt động của hợp đồng thông minh, bạn có thể xem bài viết Hợp đồng thông minh là gì? trên Trung tâm tìm hiểu của Kraken

Các chương trình hợp đồng thông minh được lưu trữ trên blockchain. Các nền tảng hợp đồng thông minh như Ethereum sử dụng môi trường máy tính mô phỏng được gọi là máy ảo để đọc và thực thi các loại chương trình đặc biệt này.

Các nút chạy chương trình máy ảo khi xác thực giao dịch liên quan đến hợp đồng thông minh. Máy ảo đảm bảo hợp đồng thông minh được triển khai trên blockchain tạo ra các giao dịch hợp lệ theo quy tắc của giao thức.

Một ví dụ điển hình về dApp trong thực tế là ứng dụng DeFi DAI.

DAI cho phép người dùng "khóa" tiền điện tử vào một hợp đồng thông minh chạy trên blockchain Ethereum. Người dùng nạp số tiền này vào làm tài sản thế chấp để tạo ra token DAI mới và vận hành dịch vụ cho vay. Người dùng có thể lấy token DAI mới được đúc này và giao dịch với chúng hoặc triển khai chúng trên các nền tảng DeFi khác để kiếm lợi nhuận. Dự án này cung cấp tính thanh khoản cho các nhà đầu tư mà họ không cần phải trực tiếp xử lý ETH của mình.

Khi muốn lấy lại tài sản đã khóa, người dùng chỉ cần trả lại DAI và trả một khoản lãi suất nhỏ.

Khi các giao thức DeFi mở rộng, việc nắm rõ các loại vấn đề khác nhau mà các dự án này đang cố gắng giải quyết sẽ đem lại nhiều lợi ích.

Tiền điện tử DeFi tập trung vào việc cho vay cho phép người dùng vay bằng phần mềm máy tính, loại bỏ nhu cầu về một bên trung gian đáng tin cậy.

Các dự án này vì được hỗ trợ bằng mã thay vì hợp đồng giấy tờ, do đó có thể tự động tính mức ký quỹ duy trì và lãi suất cần có khi cho vay. Một trong số các lợi ích của tính năng trên là cho phép tự động thanh lý nếu số dư thấp hơn tỷ lệ tài sản thế chấp được quy định.

Mặc dù mỗi giao thức cho vay đều có những sắc thái khác nhau, nhưng nhìn chung tất cả đều thực hiện theo cách tương tự nhau.

Ví dụ, thông thường có hai loại người dùng: người dùng cho vay token trong giao thức/cung cấp dịch vụ thanh khoản token đó, và người dùng đi vay các token đó.

Người muốn cho vay tiền điện tử sẽ gửi các token đó đến địa chỉ hợp đồng thông minh do giao thức kiểm soát và kiếm phần thưởng dựa trên số tiền họ cho vay.

Mặt khác, người đi vay sẽ gửi tài sản thế chấp dưới dạng tiền điện tử. Sau đó, hợp đồng thông minh dApp cho phép họ vay tiền điện tử theo tỷ lệ phần trăm của giá trị đã gửi.

Nếu các giao thức hoạt động như dự kiến, người dùng có thể dễ dàng vay tiền điện tử và người cho vay hoặc nhà cung cấp thanh khoản có thể kiếm lãi từ tài sản ký gửi của họ.

Aave, Compound và Yearn. finance là một số giao thức cho vay.

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) cho phép người dùng trao đổi tài sản tiền điện tử mà không cần sổ lệnh do bên thứ ba quản lý, đồng nghĩa với giao dịch ngang hàng thực sự.

Một cơ chế được gọi là "maker thị trường tự động" được sử dụng để hỗ trợ cho loại hình giao dịch này.

Thay vì phần mềm kết nối tập trung kết nối người mua và người bán, các tình nguyện viên (gọi là nhà cung cấp thanh khoản) gửi tài sản của chính họ vào các nhóm cụ thể. Sau đó, những người khác giao dịch sẽ có thể giao dịch với những nhóm tài sản này.

Ví dụ: một người muốn hoán đổi token Chainlink (LINK) của họ lấy Ether (ETH) có thể thực hiện việc đó trong bể thanh khoản ETH/LINK.

Phí giao dịch tính cho nhà giao dịch được phân bổ tương ứng giữa các nhà cung cấp thanh khoản, bù đắp cho dịch vụ của họ. Đổi lại, nhà giao dịch có thể thực hiện giao dịch ngay lập tức mà không cần chờ đối tác phù hợp.

Thuật toán cân bằng phức tạp kết hợp với các nhà giao dịch chênh lệch giá đảm bảo rằng giá tài sản trong mỗi nhóm phản ánh giá thị trường hiện tại.

Một lợi ích lớn khác của DEX là không có bên tập trung nào nắm giữ tiền của người dùng. DEX' hoàn toàn không lưu ký. Mỗi người dùng kết nối ví tiền điện tử riêng của họ với nền tảng, giữ quyền kiểm soát các khóa riêng tư của họ.

Yếu tố này có nghĩa là tiền của người dùng không có nguy cơ bị đánh cắp thông qua các phương thức tương tự được sử dụng để xâm nhập các sàn giao dịch tập trung. Tuy nhiên, người dùng DEX vẫn có thể mất tiền thông qua các phương tiện khác, điều quan trọng là phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa để  giữ an toàn cho tiền điện tử của bạn.

Uniswap, dYdX và Curve là một số sàn giao dịch phi tập trung.

Thị trường phái sinh là nơi người mua và người bán trao đổi hợp đồng dựa trên giá trị tài sản dự kiến trong tương lai của một loại tài sản. Những tài sản này có thể là bất cứ thứ gì từ tiền điện tử đến kết quả sự kiện trong tương lai hay cổ phiếu và trái phiếu thực.

Trong các giao thức như Synthetix, người dùng có thể giao dịch tài sản thực như cổ phiếu, tiền tệ và kim loại quý dưới dạng token trên Ethereum.

Trên các giao thức khác, chẳng hạn như Augur, người dùng sẽ đánh cược vào kết quả của các sự kiện. Với Augur, người dùng có thể tạo và giao dịch "cổ phần" thể hiện một phần giá trị của kết quả, như kết quả bầu cử hoặc kết quả thể thao.

Cuối cùng, các giao thức như dYdX cho phép người dùng giao dịch token ký quỹ. Do đó, nhà giao dịch có thể mở lệnh giao dịch mua hoặc bán bằng đòn bẩy trong nhiều thị trường khác nhau.

Kraken cho phép bạn mua, bán và giao dịch các loại tiền điện tử hàng đầu đang định hình hệ sinh thái DeFi.

Hãy đăng ký tài khoản Kraken của bạn ngay hôm nay để bắt đầu bước vào thế giới tài chính phi tập trung thú vị.